De onderzoeken van de Parlementaire Enquêtecommissie Fyra – Aaaaah, heerlijk! Ik heb de afgelopen week uren aan de tv gekluisterd gezeten.
Het is levensecht politiek drama. Misschien vind jij het te saai voor woorden (zoals oud-collega Jos Tielen het verwoordde: ‘Vieve, ga iets leuks doen met je leven!’ 🙂 ) voor mij is het een soort House of Cards. En ondertussen op Twitter #fyra volgen. Verslavend.
Ik ken het spel en de posities van binnenuit. Het spel van ‘wie is waarvoor verantwoordelijk, ben jij eigenlijk wel bevoegd, heb je eigenlijk wel gedaan wat je moest doen of heb je zitten slapen?’ brengt me terug in mijn tijd als Eindhovense ambtenaar. Ik was destijds projectcontroller van de sector Stadsdeelkantoren én lid van de organisatie van ProTour.
Ergens in 2004 werd de gemeente Eindhoven, haast per ongeluk (is een verhaal op zich) verantwoordelijk voor het organiseren van een groots en meeslepend evenement: de Ploegentijdrit voor de UCI, ProTour. Drie jaar achtereen zou de Gemeente Eindhoven, met in hun kielzog Helmond en Best, het hele wielrencircus naar Brabant halen. Man, wat een geweldige exposure voor Eindhoven Sportstad.
(Voor de Eindhovenaren bij wie nog geen belletje gaat rinkelen: kun je je herinneren – jaren geleden, die prachtige dag in juni – dat de hele stad muur- en muurvast zat? Dat je niet meer van Noord naar Zuid kon, niet van Helmond naar Eindhoven, dat de ziekenhuizen nauwelijks bereikbaar waren, dat er helikopters boven de stad cirkelden? Precies. Die dag, daar heb ik het over.)
Zowel het Fyraproject als ‘mijn’ ProTour ging niet van een leien dakje.
De verschillen en overeenkomsten in vijf punten.
- Groot verschil: het Fyra-project is faliekant mislukt, de ProTour was redelijk succesvol. Er rijdt geen enkele trein, alles staat te roesten op een verlaten rangeerterrein. De ProTour daarentegenis drie keer georganiseerd. Met een uitdagend parcours, de tv-rechten verkocht, tevreden sponsoren, voldoende horeca, reclameborden, beveiliging, mooie rondemissen in leuke kleertjes, VIPtribune… you name it, we had it. Het ProTour probleem zat ‘m onder de streep, in de rode cijfers. Bij aanvang ging men er voor het gemak van uit dat dit evenement ‘kostenneutraal’ georganiseerd zou kunnen worden. Dat viel tegen.
- Ander puntje van verschil: er is geen onderzoek gedaan naar de gang van zaken rondom de ProTour. Daar mag je uit concluderen dat de financiële huishouding van de organisatie binnen de grenzen van het toelaatbare is gebleven.
- Grote overeenkomst: de achtergrond van beide projecten is een mooie droom – een koortsdroom, zo je wilt – van politici.
- De Fyra: De highspeedtreinen die NL verbinden met Europa, Brussel ligt opeens om de hoek, NL voorop in technologie! ‘Kijk eens wat wij kunnen!’
- De ProTour: Een internationaal evenement, prachtige exposure, gewilde tv-beelden, Eindhoven als wereldstad! ‘Kijk eens wat wij kunnen!
- En nog een overeenkomst: Eenmaal begonnen, mag het niet meer mislukken. We moeten door! Zorg dat dit tot een goed einde komt – hoe dan ook! En dat is zowel de Fyra als de ProTour niet gelukt. In het zicht van de finish was het geleende vertrouwen echt op en moest de stekker eruit. De ProTour editie van 2008 is er nooit gekomen.
De laatste overeenkomst raakt mij persoonlijk:
- Het – al dan niet uitgesproken – wantrouwen dat de uitvoerders niet competent genoeg zouden zijn. “Wie is waarvoor verantwoordelijk, ben jij eigenlijk wel bevoegd, doe je eigenlijk wel wat je moet doen of heb je zitten slapen?” Destijds kwam het wantrouwen naar de organisatie van de ProTour van alle kanten. Van de politiek, van de krant, van de burgers maar ook van collega’s van de gemeente.
Heb ik medelijden met de Fyra-betrokkenen die zo indringend worden ondervraagd? Nee, juist niet! Zij krijgen en plein public de gelegenheid om hun keuzes uit te leggen. Kijk, dàt is verantwoordelijkheid nemen.
Had ik destijds medelijden met mezelf omdat mijn inzet en grote betrokkenheid niet gezien werden? Eerlijk is eerlijk: in het begin wel. Totdat ik inzag dat ikzelf – en alleen ikzelf – verantwoordelijk was voor mijn aandeel in de situatie. Als ik anders had gekozen, was de situatie anders geweest. Zoals Covey zegt: ‘De gedachte dat het probleem niet van jou is, is het probleem’ – en hij heeft gelijk. Daarin zit de vrijheid, de onafhankelijkheid.
Mijn conclusies:
- De zwarte piet gaat naar de verkeerde mensen. De politici die hun too big to fail- droom doordouwen zouden de pisang moeten zijn, niet de uitvoerders van zo’n project.
- Maar de uitvoerders gaan ook niet vrijuit. Ieder is zelf verantwoordelijk voor zijn aandeel in de situatie. Je hebt meer invloed dan je denkt. Zoek ‘m. Neem ‘m. Verschuil je niet, benoem wat je ziet, zelfbewust en onafhankelijk.
- Achteraf transparantie zoeken is onmogelijk. Zo’n groot project zou moeten starten met een degelijk onderzoek: de logica, een risico-inschatting, het budget en de haalbaarheid.
- ‘Als iets te mooi lijkt om waar te zijn, dan is het ook vaak zo’. Vaak van toepassing als prestige leidend is voor een politieke wens, groot of klein, landelijk of gemeentelijk.
Waarheden als koeien & enorme open deuren.
Toch was dit vast niet de laatste keer.
Dus: Wordt vervolgd.
Credits en achtergronden
http://www.hanslaroes.nl/nl/blog-item/de-fyra-een-overbodige-enquete
http://www.demorgen.be/sport/ploegentijdrit-eindhoven-protour-verdwijnt-van-kalender-a169755/
Covey – de zeven eigenschappen van effectief leiderschap – Business Bibliotheek Amsterdam – 2001
‘Als iets te mooi is om waar te zijn…’ https://www.marktplaats.nl/i/help/veilig-en-succesvol/
Foto van internet geplukt. De fotograaf is Daniel1952.
