In de gesprekken over Trumpjes in organisaties valt het woord ‘narcist’ regelmatig. Dat lijkt logisch, want als je de kenmerken van een narcistische persoonlijkheid googled, kun je er zo een boel afvinken. Daarbij bekt het lekker en snapt iedereen dat je het zwaar hebt. Want met een narcist valt niet mee te werken, toch? Die heeft de focus op eigen gewin, smijt goedbedoelde feedback terug in jouw gezicht en heeft sowieso geen geweten.
Toch ligt het allemaal niet zo eenvoudig. Trump-achtige trekjes zijn er allerlei gradaties. Waar houdt gezonde zelfliefde op en begint het gekke gedrag? En aan wie is het om dat te bepalen? Het is een hartstikke subjectief, glibberig pad. En er is nog een reden om jouw Trump-type niet meteen tot een doorgewinterd narcist uit te roepen: het ene gedrag versterkt het andere.
Wat doe jij zélf om die Trump in het zadel te zetten en ‘m daar te houden? En wat maakt jou zo gevoelig voor zijn of haar acties?
De drie belangrijkste oorzaken op een rijtje.
1. Onvoldoende helderheid
Wie is waarvoor verantwoordelijk, wie hakt welke knoop door, wie wordt waarbij betrokken? In veel samenwerkingen is dat niet goed afgesproken. Want het ‘loopt toch best lekker’, het ‘is zo gegroeid’, ‘iedereen bedoelt het toch goed’? Ja, dat klopt – totdat er er gedoe ontstaat.
Zoals een bedrijfseigenaar tegen me zei: “Als ik iets geleerd heb van dit gedoe, dan is het dat zachte heelmeesters stinkende wonden maken”. Maak dus goede afspraken, vooraf en óók als het evident lijkt. Daarmee kun je Trumpachtige gedragingen voorkomen.
2. Conflictvermijdend gedrag
Jong (niet) geleerd is oud (niet) gedaan. Als je als kind niet geleerd hebt om – ongedwongen, vanzelfsprekend – je grenzen aan te geven, gaat je dat ook als je volwassen bent niet gemakkelijk af.
En er zijn zelfs situaties waarin je zelfs niet precies weet waar je grens ligt. Ga je mopperen en klagen? Dan weet je dat de grens overschreden is en is het zaak om in actie te komen. Doe iets. Want doe je niets, dan geeft je de Trump weer meer ruimte.
3. Onzekerheid: jezelf wegcijferen of overschreeuwen
Onzekerheid is een bitch en jouw Trumpje weet je precies daar te treffen. Die kwetsbaarheid wil je kost wat kost vermijden. Urenlang denk je na over de Trump – wat wil hij, wat denkt hij, hoe zou hij reageren als… – en zoek je manieren daarbij aan te sluiten. Je cijfert jezelf weg.
Of je kiest de andere optie: de vlucht naar voren. Dan doe je je groter, belangrijker, slimmer voor dan je je eigenlijk voelt. Ook daarmee bevestig je je eigen onzekerheid: een vicieuze cirkel.
Zie je hoe je zelf – onbedoeld en onbewust – de Trump in het zadel helpt? Het goede nieuws is: aan al deze punten valt te werken. Dus heb je last van een Trump-achtige type in jouw organisatie, gebruik dat gevoel om er zelf beter van te worden. Je hebt ideaal oefenmateriaal in handen!
Ik maak wel een kanttekening: “Van sommige dingen kan ik nog steeds niet geloven dat ze echt gebeurden!” En “ik kan mijn geluk niet in de handen van een ander leggen, dat gaat gewoon niet”. Uitspraken van iemand die uiteindelijk koos voor een andere baan. Want als het echt niet te doen is, is vertrekken altijd een optie. Leer, probeer, neem je invloed en geef tegengas, maar laat je niet kapot maken.
Herken je dit in jouw organisatie, in je eigen professionele leven of bij één van de medewerkers, laten we het er dan eens over hebben. Je kunt me bereiken via info@heldere-zaken of bel me op 06 52 372 572.
Met groet,
Vieve
NB
De term ‘Narcistische persoonlijkheid’ komt uit de DSM-5, het handboek voor diagnostisch en statistisch handboek voor psychiatrische aandoeningen. Ik ben geen psychiater en kan geen persoonlijkheidsstoornissen vaststellen. Daarom vermijd ik de aanduiding ‘narcist’.
