Leer de quick & dirty tric om jezelf op één te zetten
Ben jij gewend om je aan te passen aan de ander? Laat jij de ander voorgaan?
Je voegt je naar de wensen van een ander. Het gaat haast vanzelf. Wanneer je niet gewend bent om aan te gegeven wat jíj wilt, ontstaat er een ongelijkwaardige relatie. Hierin is het gewoonte dat jouw wensen minder zwaar wegen dan die van de ander. Jij -, de ander +.
Het een ingesleten patroon. Ooit, lang geleden, leverde dit patroon je een groot voordeel – men vond je lief, of niet lastig, of je viel niet op – want anders had je wel een andere strategie gekozen. Maar nu is het niet meer bruikbaar.
Herken je deze voorbeelden?
– Frisse lucht nodig
Vol lokaal, 15.30 uur.
Je denkt: ‘Pffft, het is hier om te stikken. Frisse lucht, nu meteen! Anders haal ik vijf uur niet.’
Dus je zegt: ‘Jeetje, wat is het hier warm!’
Waarop de ander zegt: ‘Warm? Neuh, ik heb het lekker.’
Jij: ‘Oh. Okee.’
Er gaat geen raam open. Terug naar de orde van de dag. En jij stikt er echt bijna in – van de hitte en van de (onbewuste) irritatie dat jouw behoefte kennelijk niet belangrijk genoeg is om er wat mee te doen.
– Nu even niet
Je collega komt binnen met twee koppen koffie en gaat op de hoek van je tafel zitten.
Je denkt: ‘Oh nee! Niet nu! Ga weg ga weg ga weg!’
Dus je zegt: ‘O hoi, goedemorgen. Ik ben een beetje druk vand…’
Waarop je collega zegt: ‘Oja, ik ook, ik ben zo druk, ik word helemaal gek van Arie, hij denkt zeker dat ik niks te doen heb ofzo, terwijl hij toch weet dat ik… blablabla.’
Jij draait je zo’n beetje half om, in een poging om zo te laten weten dat je echt verder moet met je werk. Maar helaas, dit is té subtiel. Je collega pikt de boodschap niet op. Dan rest er voor jou nog maar één ding: overgave. Je draait maar weer terug en luistert naar haar klaagzang, terwijl je de koffie wegnipt. Een kwartier later ben je doodmoe en geïrriteerd.
Ai. Je past je aan, je laat de ander voorgaan. Eigenlijk tegen je zin.
Gelukkig is het iets wat je zelf doet. Want wat je zelf doet, ligt in je macht om te veranderen. Hoe regel je dat?
Het uitgangspunt is: iedereen is gelijkwaardig, ik + jij +. Jouw wensen zijn even belangrijk als die van een ander. Het is ‘en-en’ in plaats van ‘of-of’! Bij ‘of-of’ maak je de relatie ongelijkwaardig, namelijk ik – jij +. De ander mag het zeggen en jij zult volgen. Bij ‘en-en’ geef jij aan wat je wilt, zodat de ander ook kan zeggen wat hij het liefste wil. Kijk! Dat verandert de zaak! Je neemt zelf verantwoordelijkheid voor je eigen wensen en je legt je lot niet in handen van een ander.
Weet wat je wilt
Wanneer je automatisch een stapje opzij zet voor een ander, kan het zijn dat je niet eens bewust bent van wat je zelf wilt. En ook die gewoonte sluipt erin. Een voorbeeld:
– Volle zaterdag
Jouw vriend: ‘Zullen we zaterdagochtend naar mijn moeder gaan?’
Jij: ‘Ja, zou kunnen, maar zaterdag worden we ook bij Piet verwacht. Even vragen hoe laat we daar moeten zijn, misschien kunnen we dan vooraf naar je moeder.’
Zo laat je de wensen van je vriend, zijn moeder en Piet bepalen jouw zaterdag bepalen. Sterker nog; Je staat er niet eens bij stil dat je ook andere dingen zou kunnen gaan doen. Die optie komt niet in je hoofd op.
Een quick & dirty oplossing
Om je gewoonte ‘ik zet automatisch een stapje opzij voor de ander’ te tackelen, benoem je als eerste je eigen wens (behoefte, intentie). Door ‘m nadrukkelijk uit te spreken kun je er zelf niet meer om heen en de ander ook niet.
Het eerste voorbeeld in dit stuk – Frisse lucht nodig – is een neutrale vaststelling, de woorden ‘ik’ en ‘jij’ zijn er uit, er is geen urgentie of verlangen. Nergens blijkt uit dat jij enorme behoefte hebt aan frisse lucht!
Hoe kan het slimmer? Duidelijk zijn, zeggen wat je wilt en hoe je dat gaat doen. En even checken of het OK is voor de ander. We noemen dat inclusieve communicatie.
Inclusieve communicatie =
* Eerst je eigen wens noemen
* Checken of de ander het OK vindt.
Stap voor stap:
- Benoem je eigen wens of behoefte en de oplossing die je kiest (= ik +)
- Check of dat OK voor de ander (= jij +). Let wel: soms is het aangeven van je eigen grens precies wat nodig is.
- Luister naar de reactie van de ander. Neem dit in overweging.
- Kies je reactie.
- Zeg wat je doet, doe wat je zegt.
– Frisse lucht nodig!
- ‘Ik heb het warm, dus ik zet het raam open.
- Is dat OK?’
- ‘Nou, zo warm vind ik het niet. Van mij hoeft het niet hoor.’
- ‘Ik heb echt frisse lucht nodig. Ik zet ‘m even 5 minuten open. Goed?’
- En hup! Open dat raam.
– Nu even niet!
- ‘Ik heb het druk, dus ik ga nu door met dit stuk. Als je wilt kunnen we na de lunch even overleggen.
- Is dat OK?’
- ‘Nee, dit heeft haast. Misschien weet collega Pieter het. Ik vraag hem wel.’
- ‘Prima, ik hoor graag wat zijn advies is.’
- En hup! Verder met het stuk.
– Een vrije zaterdagochtend
- ‘Ik ga niet mee naar je moeder.
- Is dat OK?’
- ‘He wat vervelend. Zij rekent op ons en ik wil haar ook graag even zien. Ik vind het fijn als jij mee gaat’
- ‘Dat is lief. Maar ik wil zaterdagochtend geen afspraken, ik wil tijd hebben om te doen waar ik dan zin in heb.’
- En dan een paar heerlijke vrije uurtjes hebben.
Maar sabotage ligt op de loer
Je bent het niet gewend om zo stellig te zijn. Dus wedden dat je in de verleiding komt om verzachtende dingen te zeggen als: ‘Sorry hoor, maar…’ of ‘Eigenlijk zou ik het fijn vinden om even…’
Ook de smoes is een valkuil: jouw wens inpakken alsof het een gevolg is van de omstandigheden. ‘Mijn zoon komt dadelijk thuis en die heeft geen sleutel dus ik moet echt nu gaan’ in plaats van ‘Leuk je even te spreken. Tot ziens’.
Inclusieve communicatie – past dat altijd en overal?
Nee, maar wel vaak. Probeer het maar! Door eerst je eigen wens te verwoorden, doorbreek je de gewoonte van ongelijkwaardigheid en neem je verantwoordelijkheid voor het resultaat van je gesprekken.
Niets geeft zoveel ruimte als een gelijkwaardige relatie
Herken je de in dit stuk rollen in de Dramadriehoek en dan met name de Redder?
Met inclusieve communicatie breng je de Heldere Driehoek in de praktijk.
Meer weten over zelfbewuster werken? Lees er alles over op heldere-zaken.nl.
