‘De geldkranen gaan dicht. Onze kerntaken versmallen.’
‘Er zijn concurrenten op de markt. Waar komen die opeens zo snel vandaan? Ze doen hetzelfde werk voor misschien wel de helft van de prijs! We moeten iets doen. Nu!’
‘We moeten klanten die voorheen vanzelfsprekend onze producten afnamen, nu overtuigen van de meerwaarde van onze producten.’
‘We moeten aansluiten – netwerken – twitteren – vertrouwen winnen – lef hebben – terug koppelen en analyses maken. We moeten fondsen werven en kansen pakken!’
In de semi-publieke sector is een stille revolutie gaande. Waar voorheen zekerheid een gegeven was, moeten mensen en organisaties nu ‘hun eigen broek ophouden’. De vanzelfsprekendheid van taken en opdrachten is weg, de baanzekerheid is er niet meer. Er zijn mensen boventallig, terwijl er heel veel werk te doen is.
De wanhoop is bijna tastbaar
In de kantoortuin is de wanhoop bijna tastbaar. Mensen werken hard, maar niet in geconcentreerde rust. Ze werken met een motor van zorgen, boosheid, wanhoop, verdriet. Een gesprek bij de koffieautomaat:
“Wat moeten we doen? We kunnen dit toch niet zomaar uit ons hand laten vallen! Wat heeft prioriteit? Wie kiest? De directie? Maar die zit niet met de cliënt aan tafel, die hoeft het niet uit te leggen. Ik ben het er niet mee eens. Dit is de verkeerde keuze, dit gaat fout. En trouwens, dat netwerken – dat doe ik niet. Dat kan ik niet. Ik zie me al staan, met dat glaasje wijn, een beetje blablabla. Pfft, echt niet.”
Onrust leidt niet tot succesvolle verandering
Ja, er verandert veel in het werkveld. En ja, er zijn ook andere aanbieders. En ja, daar waar voorheen vooral de nadruk werd gelegd op de inhoud – en de medewerkers enkel daarop werden beoordeeld – worden nu ook andere competenties belangrijk. En nee, dat zal niet bij iedereen even goed passen. Het is allemaal waar en we moeten er mee aan de slag. Maar onrust leidt niet tot een succesvolle verandering. Wat helpt dan wel? Rust en ontspanning.
Vijf adviezen voor een overgang van wanhoop naar ontspanning.
-
Stop met abstracties, maak het concreet
Praten in abstracties jaagt de emoties op. Het kan altijd erger, de metaforen bloediger, de bijvoeglijke naamwoorden verschrikkelijker. Hierdoor ontstaat een gevoel van urgentie in alle lagen van de organisatie. Maar dat weegt niet op tegen het nadeel: het ontstaan van blinde paniek. Mensen herkennen zich niet in de voorgespiegelde nieuwe werkelijkheid en schieten in de stress.
Ondervang dit door de feiten te inventariseren en daarover in gesprek te gaan. Maak het zo concreet mogelijk.
-
Bespreek achterliggende denkbeelden
De toenemende druk van buiten, zet ook druk op verschillen tussen professionals en managers. Professionals hechten aan kwaliteit, eisen tijd en aandacht voor hun taken en zijn uitgerust met een gezonde portie beroepseer. Managers leggen de nadruk op efficiency, resultaten, keuzes maken, zichtbaar zijn. Een clash tussen beide logica’s werkt gevoel van tekortschieten in de hand.
Wat zou er gebeuren als professionals en managers hun denkstijlen zouden bespreken en gezamenlijk de kwaliteiten en valkuilen zouden onderzoeken? Uiteindelijk gaat het immers niet om de ideale oplossing, maar om de ontwikkeling van een cultuur van synergie.
-
Neem de tijd
Mensen zijn geen machines, de knop kan niet in één keer om. Hoewel we vaak net doen of we rationele wezens zijn, worden we gestuurd door emoties. Houd daar rekening mee. Bij dit soort grote – maar onontkoombare – cultuurveranderingen moet er tijd zijn om te mopperen, om te wennen, om een mening te vormen. Laat medewerkers de feiten te onderzoeken en praat hierover. Als iedereen doordrongen is van de noodzaak tot verandering, zal iedereen ook aan de oplossing meewerken.
Bouw samen een ‘pakket van eisen’ voor de nieuwe manier van werken.
-
Geef ruimte aan eerlijke twijfels
Juist dat wat er niet gezegd mag worden, domineert alle gesprekken. En dat leidt tot problemen. Ruimte voor eerlijke twijfels – van alle betrokkenen – draagt bij aan meer draagvlak voor de te kiezen oplossingsrichting. Spreek af naar elkaar te luisteren, eerlijk en open te spreken en ook: niet meteen te oordelen. En vooral niet voorkoken en manipuleren.
-
Ga uit van gelijkwaardigheid
Iedereen is anders – en daarin is iedereen gelijk. Ben je het daar mee eens? Ga dan uit van gelijkwaardigheid en neem de ander serieus. Spreek collega’s aan op hun professionaliteit. Doe een appèl op hun vakmanschap en flexibiliteit. Met erkenning van inzet, intenties en professionaliteit. En persoonlijke kwaliteiten. De kernvraag is: ‘Wat heb je nodig om kunnen te veranderen?’
Credits
- Blog van Ben Tiggelaar in NRC van 15 februari 2014
- Interview met Paul Kloosterboer in De Psycholoog van mei 2012
- ‘Kritiek op manager leidt vaak tot uitputtingsslag’ van Joop Meijnen in NRC van 14 april 2012
- De Dramadriehoek & Heldere Driehoek
* deze blog is eerder gepubliceerd op Seepublic.nl *
