Heldere Zaken heeft een traditie: we sturen onze relaties elk jaar een kaartje met een oppepper/ nadenker. Altijd leuk. Maar nog niet eerder kregen we zoveel instemmende reacties als dit jaar.
‘dank voor je toepasselijke kaart’
‘goeie tekst, dat doe ik nou ook altijd!’
‘auw, de zere plek geraakt’

‘Ja’ zeggen als je ‘nee’ voelt – we doen het allemaal. Ik ook. Maar waarom eigenlijk? Laat ik mezelf eens op de pijnbank leggen.

Ik vind het heerlijk om familie en vrienden te ontvangen. Gezellig, hapje, drankje, je kent het wel. ‘Mi casa es su casa – wees welkom en voel je thuis.’ Helemaal fijn.

Totdat mijn gasten op het idee komen om een vuurtje te stoken in de tuin. Vinden ze leuk, zouden ze thuis ook doen. Maar ik? Ik vind het echt helemaal niks. Ik hou niet van vuur, ben er bang voor. Dus sta ik onmiddellijk op scherp en gaan de interne alarmbellen af. Alle reden om te zeggen: ‘joh, dat heb ik liever niet.’

Maar nee hoor, ik laat het gewoon gebeuren. Ik verberg mijn angst (‘Oh, een vuurtje? OK. Leuk’). En ondertussen ben ik erg alert op alle ongelukken die kunnen gebeuren. En geniet niet meer van mijn eigen feestje.

Waarom doe ik dat?! Waarom zeg ik luchtig ‘ja’ terwijl ik een dikke ‘NEE’ voel?

Het eerste antwoord dat in mij opkomt: ‘Nou, ik ben anderen gewoon graag van dienst!’ Ha, dat klinkt goed – wat opofferingsgezindheid, een snufje altruïsme en een toefje reddingsdrang. Klopt wel, maar het is niet de hele waarheid.

Een andere reden: ‘Ik gun anderen hun plezier’. Ik cijfer mezelf liever weg dan dat ik tegen een ander zeg dat ik het niet tof vind, wat hij doet. Ook weer die opoffering. Maar ook niet de hele waarheid.

De echte reden is echter niet zo ruimhartig. Ik zet namelijk graag een mooi beeld van mezelf neer. ‘Kijk eens, wat een een sterke, flexibele en onafhankelijke Vieve. En ook zo leuk en aardig en slim.’ En daar past angstig zijn en grenzen stellen niet bij. Ik noem deze macho-Vieve: Vieve².

Waarom al die moeite? Kennelijk heb ik ooit besloten dat de gewone Vieve niet goed genoeg is. Ik ben ervan overtuigd dat mensen mij leuker en interessanter vinden als ik stoerder ben. Overigens doe ik dit niet bewust – ik ben het helemaal gewend om als Vieve² te acteren.

Een vuurtje in de tuin is maar een voorbeeldje. Ik zeg ook ja als ik nee voel wanneer ik in te stem met voorwaarden die ik niet zie zitten (voor de lieve vrede). Teveel werk aannemen, ten koste van de kinders (omdat die klant zo’n problemen heeft en alleen ik kan helpen ). Niet uitspreken wat ik echt vind (want dat is zo onaardig). Of niet uitspreken wat ik echt vind (want dat is zo egoïstisch).
Herkenbaar?

Maar helemaal pijnloos gaat het niet, die Vieve².
Het onderdrukken van de ware emoties (‘NEE!! Doe dat vuur uit! NU!’) kost veel energie. En het blijft knagen, het gaat niet weg. Een zelfgekozen dwangbuis. Hoofdpijn, moe-moe-moe, lusteloos, op m’n tenen lopen.
En het lullige is: uiteindelijk is het niet vol te houden, die Vieve². Ten lange leste knapt er iets en val ik alsnog door de mand. Met alle pijn en imagoverlies van dien.

Kortom:
Een reden om ‘ja’ te zeggen als je ‘nee’ voelt is de angst om niet goed genoeg gevonden te worden door je vrienden en familie, collega’s en leidinggevende. Deze onzekerheid maakt dat je je ‘stoere sterke versie’ oproept: je luistert niet meer naar wat je innerlijke stemmetje je influistert, maar je doet wat je verwacht dat de anderen van je willen. Let wel: verwàcht wat anderen van je willen. Je weet eigenlijk helemaal niet wat anderen van je willen of denken.

Het is bedelen om aandacht en erkenning. Het is ongelijkwaardig en maakt je afhankelijk van anderen (hè?! Dat was precies wat de gewone Vieve probeerde te vermijden!).

Om onafhankelijk en in balans te zijn, is het goed om je eigen doelen stellen, je grenzen en angsten kennen en hiernaar te handelen. Stoer en sterk zijn is leuk maar het is schijnzelfvertrouwen. Het gaat ten koste van jezelf, je relaties en je prestaties.

Tegenwoordig waag ik het erop: ik wil onbeperkt mezelf zijn – en overtuigd ‘ja’ te zeggen als ik ‘ja’ voel. Dat lukt nog lang niet altijd. Maar aandacht helpt: de duidelijkheid naar een ander begint bij de duidelijkheid naar jezelf.

Twitter mee op #helderzijn