Dit is het vierde artikel uit een serie van zes artikelen.
Deze artikelen gaan over het antwoord op de kwestie: Wat kun je doen als je ongelukkig bent – en je omgeving zal niet veranderen?
In het vorige deel heb je kennisgemaakt met de Rollen in de Dramadriehoek. Deze keer gaat het over hoe je deze Rollen in het dagelijks leven – onbewust – speelt.
Het Spel in de Dramadriehoek
Nu we de rollen in de Dramadriehoek herkennen, kunnen we de ‘spelletjes’ die gespeeld worden ook zien. Karpman en de zijnen spreken letterlijk van een Spel, als het patroon van de interactie meestal op dezelfde manier verloopt en ook het einde te voorspellen is. Iedereen blijft uiteindelijk zitten met een – herkenbaar, want hetzelfde als de vorige keer – rotgevoel.
In de Dramadriehoek neemt een gesprekspartner een van de drie rollen in – en daarmee nodigt hij de ander uit om een andere rol uit de driehoek te kiezen. De rollen verschuiven vaak en voortdurend.
Ter illustratie van de rollenwisselingen, een simpel voorbeeld.
Wilma, geïrriteerd: “Verdorie, nou is de keuken weer niet opgeruimd! Dat is hier ook altijd hetzelfde!” (= Aanklager)
Henk, beetje afwezig: “Oh ja, sorry. Ik zal het zo doen, ik ben nu even de krant aan het lezen.”
Wilma, op aanklaagtoon: “Ik zal het zo doen! Jaja, dat verhaal ken ik.“ (= Slachtoffer) “Het is met jou ook altijd het zelfde. Maar ik blijf er niet om vragen. Ik doe het zelf wel!” (= Aanklager, Slachtoffer en Redder)
Henk, ook geïrriteerd: “Nou nou, zit ik eventjes rustig mijn krantje te lezen, moet ik weer wat van jou!” (= Slachtoffer)
Wilma, nu boos: “Doe niet zo kinderachtig! Wat ben jij toch onvolwassen!” (= Aanklager). “En wie moet weer aan het werk? IK!“ (= Slachtoffer)
Wilma ruimt vervolgens boos de keuken op (= Redder). Henk is ook boos en beledigd (= Aanklager). En neemt zich voor om voorlopig helemaal niks meer te doen, want hij doet het toch niet goed. (= Slachtoffer).
Kenmerkend voor de rollen in de Dramadriehoek
- Er is ongelijkwaardigheid en miskenning. Elke rol houdt een afwijzing in: De Aanklager en Redder miskennen de anderen, het Slachtoffer miskent zichzelf.
- De focus ligt op een probleem en op de korte termijn
- De deelnemers aan het Spel proberen iets te vermijden, niet om iets te bereiken
- De basis van het Spel is emotie: verontrust, boos, angstig, verdrietig, verontwaardigd, etc.
- Het kost energie, het is vermoeiend
- Verantwoordelijkheid wordt weggeschoven of juist teveel op zich genomen
- Basis van de communicatie: er wordt niet uitgesproken wat er werkelijk bedoeld wordt. De interactie gaat over het probleem, terwijl het onderliggende gevoel – bijvoorbeeld, ‘ik zou willen dat je me zou steunen’ of ‘ik ben zo kwaad op je’ niet wordt uitgesproken. Zo blijven de deelnemers in hun comfortzone en vermijden zij het risico van intimiteit, van uitspreken en laten zien wat je beweegt.
Dramadriehoek ≠ Zelfbewustzijn
Kortom: door het Spel in de Dramadriehoek komen de werkelijke wensen en behoeften niet aan bod. Het onderliggende, ‘echte’ gevoel wordt niet ervaren. Wanneer je in de Dramadriehoek zit, ga je niet uit van je innerlijke kracht of zelfvertrouwen. Vaak worden de rollen van de Dramadriehoek zo automatisch ingenomen, dat je het je niet eens bewust bent. En daardoor ook niet van de ware gevoelens die schuil gaan achter het Spel.
De Dramadriehoek: onderdeel van ons dagelijks bestaan
De rollen van de Dramadriehoek: ieder van ons kent ze als z’n broekzak. De meesten van ons schieten er dagelijks in. Let maar eens op: thuis, op school, op je werk: je krijgt veel uitnodigingen om in de Dramadriehoek te stappen – het is een onlosmakelijk onderdeel van het menselijk communiceren. En functioneert vaak als smeermiddel of als bliksemafleider. Niet erg, als je maar weet dat je erin zit. En dat het uiteindelijk niet brengt wat je zoekt: echt contact.
Zoals in deze, onschuldige, voorbeelden:
- Redder: “Oh, André, wat een ellende, stond je nou alweer in de file? Ik zal morgenvroeg wel even op internet kijken voor de file informatie. Dan bel ik je wel.”
- Aanklager: “André, we zitten hier met z’n allen op je te wachten! Denk je dat onze uren voor niks zijn?!”
- Slachtoffer: “Sorry, sorry, dat ik te laat ben – er was een ongeluk gebeurd! En ik was nog wel zo op tijd vertrokken!”
Meer weten? Dat kan:
Lees over zelfbewust werken (deel 1-6)
Lees over het inzicht, de kern van zelfbewust werken (deel 2-6)
Lees over de rollen in de Dramadriehoek (deel 3-6)
